Lezingen:

Donderdag 30 maart 2023, 20 u. in Flevomeer Bibliotheek te Emmeloord.

Lezing door Evert de Boer over de natuur rondom de boerderij.

De vereniging 'Vrienden van Schokland' wil de belangstelling voor het verleden van Flevoland wekken en bevorderen. Zij doet dit door steun te verlenen aan musea in de provincie, in het bijzonder het museum Schokland en door het organiseren van lezingen en cursussen op het gebied van archeologie, geologie, paleontologie en historie. En door het drie maal per jaar uitgeven van het tijdschrift "Rondom Schokland".

Lezing door Evert de Boer in de Flevo Meer Bibliotheek te Emmeloord op donderdag 30 maart 2023, 20 u.

Evert de Boer vertelt over 'de natuur op een boerderij, orchideeën en een verscheidenheid aan planten in de ecologische berm van de Uiterdijkenweg', geïllustreerd met mooie foto's over het gebied en het verhaal erachter. Inloop om 19.30 u. De lezing begint om 20 u. Adres Flevo Meer Bibliotheek: Harmen Visserplein 5, Emmeloord

Een overzicht van in voorgaande jaren gehouden lezingen:

Eva Vriend Donderdag 27 februari 2020, 20.00 u

Eva Vriend vertelt over haar nieuwe boek: Eens ging de zee hier tekeer. Het verhaal van de Zuiderzee en haar kustbewoners.

Zaterdag 19 oktober 2019

Symposium Watererfgoed Noordoostpolder

# # #

Donderdagavond 21 november 2019

Herdenking 75  jaar Razzia in de Noordoostpolder

Op donderdagavond 21 november 2019 wordt er in de FlevoMeer Bibliotheek in Emmeloord (Harmen Visserplein 5) een avond georganiseerd waarbij Prof. Dr. Carla van Baalen, hoogleraar Parlementaire Geschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en auteur van het boek: “Paradijs in oorlogstijd? Onderduikers in de Noordoostpolder 1942-1945” een lezing zal geven.

Canon de Noordoostpolder, Cultuur Historisch Centrum, vereniging Vrienden van Schokland en FlevoMeer Bibliotheek willen herdenken en aandacht geven aan het feit dat het op 17 november 75 jaar geleden is dat er een grote razzia plaatsvond in de Noordoostpolder. Waarbij er ook aandacht is voor het onderduiken in de polder in de periode 1942 tot 1945. Met deze avond willen wij het verhaal vertellen van de polder en specifiek het verhaal van de razzia en het onderduiken in de net drooggevallen polder. In 2019 is het 75 jaar geleden dat de razzia plaatsvond. Tevens geven wij aandacht aan het onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Noordoostpolder. Ook dit verhaal verdient het om verteld te blijven worden aan inwoners en toekomstige generaties.

# # #

Donderdagavond 18 april 2019

Locatie: Museumkerkje Schokland, Tijd: 20:00 - 22:00 uur

Jaarvergadering van de vereniging Vrienden van Schokland

Niet alleen toegankelijk voor leden van de vereniging Vrienden van Schokland. Introducées zijn welkom, maar hebben geen stemrecht tijdens de Jaarvergadering.

Halverwege is er een pauze met gratis koffie en koek.

Na de pauze zal cabaretière Hiske Schipper een korte conference geven met komische liedjes over de Noordoostpolder.

# # #

Zondagmiddag 17 maart 2019

Locatie: Museumkerkje Schokland

Reinout Rutte over kaartenmaker Jacob van Deventer

De zestiende-eeuwse cartograaf Jacob van Deventer maakte tussen 1545 en 1575 plattegronden van 226 steden in Nederland, België, Frankrijk, Luxemburg en Duitsland. De plattegronden zijn stuk voor stuk unieke kunstwerken en vormen een onschatbare bron van informatie over de ontwikkeling van steden in de Nederlanden.

Ze laten duidelijk zien hoe de vroegere situatie nog steeds van invloed is op de ruimtelijke structuur van Nederlandse binnensteden. De kaarten zijn zo prachtige schakels tussen heden en verleden.

Jacob van Deventer is omstreeks 1500/1505 in Kampen geboren. Zijn ongehuwde moeder zou omstreeks 1510 getrouwd zijn met een zekere Roelof, inwoner van Deventer, de stad waar Jacob dan zijn verdere jeugd doorbracht. Jacob is in 1575 te Keulen overleden.

Spreker Reinout Rutte is als stads- en architectuurhistoricus verbonden aan de Technische Universiteit Delft. Samen met Bram Vannieuwenhuyze publiceerde hij onlangs de Stedenatlas Jacob van Deventer met in totaal 226 stadsplattegronden uit 1545-1575. Daarin zijn alle plattegronden voor het eerst samen gepubliceerd met beschrijvende teksten.

# # #

Donderdagavond 21 februari 2019

Wil Schackmann over de "Koloniën van Weldadigheid"

Locatie: MFC Nieuw Jeruzalemkerk, Cornelis Dirkzplein in Emmeloord

Tijd: 20:00 - 22:00 uur

Wil Schackmann heeft inmiddels vier boeken geschreven over de verschillende koloniën die door de “Maatschappij van Weldadigheid” sinds 1818 zijn opgericht ter bestrijding van de armoede in de Nederlanden. Nederland was in de tijd van de Franse overheersing onder Koning Lodewijk Napoleon sterk verarmd. De eerste kolonie werd in Frederiksoord gesticht. Johannes van den Bosch, oprichter van de “Maatschappij voor Weldadigheid”, kocht een stuk grond en liet er kleine woningen bouwen met eigen en geleend geld. Armen en bedelaars uit vooral de steden werden erheen gebracht om te leren een eigen bestaan op te bouwen als boer. Een soort heropvoedingsgesticht, dus. Lang niet alle armen en bedelaars waren gediend van deze gedwongen verhuizing uit hun stad. Er zijn echter ook veel voorbeelden van mensen die succesvol een eigen bestaan konden opbouwen en na jaren werken Vrijboer konden worden met een eigen boerderij.

In 1822 werd vlak onder Dalfsen op de Ommerschans een strafkolonie, een bedelaarsgesticht, gebouwd. Ook in Veenhuizen werd een strafkolonie gebouwd waar “luilevende armen” heen gebracht konden worden en waar ze onder dwang tewerk gesteld werden. Gemeentebesturen uit de gehele Nederlanden tot aan Brussel toe pakten hun bedelaars uit de stad op en stuurden ze ter heropvoeding naar de strafkolonie.

In Dalfsen en Veenhuizen zijn nog steeds grote gevangenissen; de Penitentiëre Inrichtingen. In Veenhuizen is ook het Gevangenismuseum. In Frederiksoord is nog altijd een agrarische Tuinbouwschool, allemaal overblijfselen van de “Maatschappij”.

De “Maatschappij van Weldadigheid” was niet gemaakt op Christelijke grondslag. Daarom was er niet veel medewerking van de kerken. Zonder armen en bedelaars konden de rijken geen barmhartige daden meer doen, redeneerden de gelovigen.

De “Maatschappij van Weldadigheid” bestaat tegenwoordig nog steeds maar is omgevormd tot een stichting die zorg draagt voor het beheer van 1400 hectare cultuur- en bosgrond in Nederland.

Wil Schackmann (Rotterdam, 1951) publiceerde zijn eerste boek in 1987 met “De dood van opa Appinga”. Hij schreef mee als co-auteur in diverse afleveringen voor de Nederlandse televisieserie “Medisch Centrum West”. Als schrijfteamleider werkte hij onder andere voor de Duitse ziekenhuisserie “Stadtklinik” (1992-1999). Tevens is hij auteur van meerdere filmscripts en toneelstukken.

In 2006 schreef hij het boek “De Proefkolonie”, over de eerste kolonie van de “Maatschappij van Weldadigheid” in Frederiksoord. In 2013 verscheen “De bedelaarskolonie” over de strafkolonie op de Ommerschans vlak onder Dalfsen. Zijn derde boek in de serie “De kinderkolonie” verscheen in 2016. Het laatste deel in deze serie “De strafkolonie” verscheen in 2018. Schackmann heeft aangegeven dat zijn serie over de “Koloniën van Weldadigheid” nu is voltooid.

Schokkers die in de kolonie zijn beland zijn door Will Schakman uitgezocht op zijn website.

# # #

Zondagmiddag 20 januari om 14:30 uur

André Geurts: Van 100 jaar Zuiderzeewet naar 100 jaar Dienst der Zuiderzeewerken.

De Vrienden van Schokland organiseren op zondagmiddag 20 januari om 14:30 uur in het museumkerkje van Schokland een lezing over de Dienst der Zuiderzeewerken (ZZW) door Dr. André Geurts, wetenschapper bij Batavialand in Lelystad. In 2019 is het 100 jaar geleden dat de ZZW werd opgericht nadat in 1918 de Zuiderzeewet door de Tweede Kamer was aangenomen. Alle werkzaamheden die voortvloeiden uit de Zuiderzeewet werden door de ZZW uitgevoerd; de proefpolder bij Andijk, de Wieringermeer, de Afsluitdijk en alle IJsselmeerpolders.

In 2018 was het eeuwfeest van de Zuiderzeewet. Deze wet was gebaseerd op een plan dat Ir. Cornelis Lely al omstreeks 1890 had gemaakt. Met talloze lezingen en exposities werd aandacht besteed aan de historische aspecten van de werkzaamheden die voortvloeiden uit de Zuiderzeewet. De toekomstige ontwikkelingen betreffende de waterkeringen, de polders en het waterbeheer in het huidige IJsselmeergebied werden uitgebreid in de schijnwerpers geplaatst.

Bij de dijkbouw en landaanwinning speelde de Dienst der Zuiderzeewerken (ZZW) een belangrijke rol. ZZW werd formeel ingesteld op 31 mei 1919, maar voorbereidend werk werd al geruime tijd eerder verricht. In de lezing is dit één van de aspecten die toegelicht zullen worden. Ook de verhouding met de Directie van de Wieringermeer/Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, alsmede het opgaan van ZZW in een regionale Rijkswaterstaatdirectie komen aan bod. Dat de herdenking van de instelling van ZZW tot nu toe niet op de feestagenda van 2019 voorkomt, doet geen afbreuk aan het belang van deze Dienst voor de provincie Flevoland.

André Geurts is als Conservator van het Museaal Depot en als Provinciaal Museumconsulent voor Flevoland verbonden aan Batavialand in Lelystad, het voormalige Nieuw Land Erfgoedcentrum. André Geurts is ook het aanspreekpunt voor mensen die een schenking willen doen van objecten of privé-archieven die als erfgoed van belang zijn voor de historie van Flevoland.

Bron foto: www.spanvis.com

# # #

Donderdagavond 15 november 2018: Het Nedersaksisch als taal.

Locatie: MFC Nieuw Jeruzalemkerk, Emmeloord.

Tijd: 20:00 - 22:00 uur

Op donderdagavond 15 november om 20:00 uur spreekt Harrie Scholtmeijer voor de Vrienden van Schokland in de Nieuw Jeruzalemkerk in Emmeloord over het Nedersaksisch als taal. In de lezing zal worden ingegaan op vragen als: wat is het Nedersaksisch, waar komt het vandaan, en welke dialecten horen ertoe?

Het Nedersaksisch ontstond rond het jaar 800. Het Nedersaksische taalgebied loopt van Oost-Nederland via Noordoost-Duitsland tot aan Denemarken. Het was de taal van de Hanze, het oude middeleeuwse handelsverbond verspreid over Noordoost-Europa. Nedersaksisch is net als het Nederlands voortgekomen uit het Germaans maar het is géén dialect van het Nederlands. Het standaard Nederlands is voortgekomen uit verschillende Hollandse dialecten. Nederland kent zeven regionale varianten van het Nedersaksisch, zoals het Drents, Twents, Veluws, Sallands, Achterhoeks, Gronings en Stellingwerfs. Nedersaksisch is naast het Limburgs en het Fries een van de drie officiële streektalen in Nederland.

Nederland erkent het Nedersaksisch officieel als taal en zegt er beperkte steun aan toe, zoals geformuleerd in een convenant, dat werd ondertekend op 10 oktober 2018. Het convenant werd ondertekend door de vijf noordoostelijke provincies van Nederland.

Over de spreker

Harrie Scholtmeijer (Kampen, 1960) is een Nederlandse dialectoloog en taalkundige. Scholtmeijer is opgegroeid in Vollenhove. Hij studeerde Nederlands, Oud- en Nedersaksisch aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij was werkzaam in Utrecht en Amsterdam en promoveerde in 1992 aan de Universiteit Leiden op het Nederlands van de IJsselmeerpolders. Hij heeft op het Meertens Instituut in Amsterdam gewerkt. Daarna werkte hij vanaf 1999 in Kampen bij de Stichting Grensoverschrijdende Streektalen. Vanaf november 2007 is hij werkzaam op de Hogeschool Utrecht als docent Nederlands en Taalkunde bij het Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies. Sinds 2017 combineert hij dat met de functie van dialectoloog aan de IJsselacademie te Zwolle. Scholtmeijer is sinds 2008 voorzitter van de vereniging Vrienden van Schokland.

Afbeelding: de dialectometrische indeling van het Nederlandse taalgebied, met het Urks als apart dialectgebied. Bron: W. J. Heeringa, Measuring Dialect Pronunciation using Levenshtein Distance. Rijksuniversiteit Groningen 2004.

# # #

Zaterdag 27 oktober 2018: Duo-Symposium 100 jaar Zuiderzeewet

Locatie: FlevoMeer Bibliotheek Urk & Emmeloord

Op de laatste zaterdag van de maand van de geschiedenis – 27 oktober 2018 – staan we stil bij het feit dat het 100 jaar geleden is dat de Zuiderzeewet werd aangenomen. Een vijftal organisaties heeft de handen ineen geslagen om gezamenlijk een symposium te organiseren in twee plaatsen; een duo-symposium, in Emmeloord en op Urk.

Van Zuiderzee naar meer

Uitgangspunt voor de lezingen is dat het standpunt vanwaar je kijkt, bepaalt wat je ziet. Geschiedenis is niet alleen een kwestie van wat er gebeurt maar ook het standpunt van de aanschouwer. De aandacht gaat uit naar één van de eerste polders; de Noordoostpolder en Urk dat door deze wet zijn status als eiland verloor. Er is aandacht voor de oorlogsgeschiedenis, de schatten in de bodem van de polder en de verhalen die de geschiedenis kleuren. In een ochtend- en een middagprogramma worden vier sprekers uitgedaagd om een bepaald aspect van de geschiedenis vanuit twee standpunten te belichten. Het duo-symposium is een samenwerking tussen FlevoMeer Bibliotheek, Vrienden van Schokland, Stichting Canon De Noordoostpolder,
Cultuur-eus Urk en Vrienden van Urk.

Het symposium wordt mede mogelijk gemaakt door het coöperatiefonds van Rabobank Noordoostpolder-Urk

Het symposium is gratis toegankelijk.

Van 12:30 tot 13:30 uur is er in FlevoMeer Bibliotheek op Urk de gelegenheid om een broodje te kopen en na te praten over de onderwerpen.

Programma: (pdf)

Urk

10:15 uur: aanvang Urk

10:15 uur: Harrie Scholtmeijer
ˮJe kon wel horen waar iemand weg kwamˮ: de gevolgen van de Zuiderzeewet voor de taal van Urk en de Noordoostpolder.

10:45 uur: Yftinus van Popta
ˮLandafslag, scheepsrampen en inpolderingˮ: de transformatie van Urk vanuit een archeologisch perspectief.

11:15 uur: Pauze

11:30 uur: Robert Hofman
ˮUrk, een ingepolderd eiland en een dreigende oorlogˮ.

12:00 uur: Eva Vriend,
ˮSpanning aan de randˮ

12:30 uur: Broodjes te koop in de Bib.

Locatie: FlevoMeer Bibliotheek, Singel 9b, 8321 GT Urk

Emmeloord

13:30 uur: Aanvang programma Emmeloord

13:30 uur: Harrie Scholtmeijer,
ˮJe kon wel horen waar iemand weg kwamˮ: de gevolgen van de Zuiderzeewet voor de taal van Urk en de Noordoostpolder.

14:00 uur: Yftinus van Popta,
ˮVerkeersplein Zuiderzee: 800 jaar scheepvaart vanuit een archeologisch perspectiefˮ.

14:30 uur: Pauze

14:45 uur: Robert Hofman,
ˮ1942-1945 Niet Over Pratenˮ.

15:15 uur: Eva Vriend,
ˮSpanning aan de randˮ.

15:45 uur: Afsluiting met een hapje
en een drankje.

Locatie: FlevoMeer Bibliotheek, Harmen Visserplein 5, 8302 BW Emmeloord

# # #

Informatie over de vier sprekers die zowel op Urk als in Emmeloord een lezing zullen verzorgen:

Dr. H. Scholtmeijer

Harrie Scholtmeijer (Kampen, 1960) is een Nederlandse dialectoloog en taalkundige. Scholtmeijer is opgegroeid in Vollenhove. Hij studeerde Nederlands, Oud- en Nedersaksisch aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij was werkzaam in Utrecht en Amsterdam en promoveerde in 1992 aan de Universiteit Leiden op het Nederlands van de IJsselmeerpolders. Hij heeft op het Meertens Instituut in Amsterdam gewerkt. Daarna werkte hij vanaf 1999 in Kampen bij de Stichting Grensoverschrijdende Streektalen. Vanaf november 2007 is hij werkzaam op de Hogeschool Utrecht als docent Nederlands en Taalkunde bij het Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies. Sinds 2017 combineert hij dat met de functie van dialectoloog aan de IJsselacademie te Zwolle.

Drs. Yftinus van Popta

Yftinus van Popta is verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, Groninger Instituut voor Archeologie, Maritieme Archeologie. Hij is maritiem archeoloog en doet op dit moment promotieonderzoek bij het Groninger Instituut voor Archeologie (GIA) aan het maritieme landschap in het Noordoost Poldergebied in de periode 1100-1400. Hij werkt daarbij o.a. samen met TNO en Deltares in Utrecht. Hij publiceerde over het erfgoed in de polder. In 2017 ontving hij de European Association of Archaeologists Student Award. Hij is momenteel projectleider ben van het 18e-eeuwse Engelse koopvaardijschip dat momenteel wordt opgegraven nabij Rutten.

Robert Hofman

Robert Hofman (1986) is verbonden aan de stichting Urk in Oorlogstijd. Sinds 2007 doet hij historisch onderzoek, met name naar de periode van 1940-1945. Hij publiceerde onder andere over de eerste Duitsers op Urk en de joodse onderduikers en hun helpers. In 2016 startte hij Noordoostpolder in oorlogstijd, een vereniging met als doel de geschiedenis in de Noordoostpolder in zicht te brengen.

Drs. E. Vriend

Eva Vriend (Noordoostpolder, 1973) groeide op als boerendochter in polderdorp Luttelgeest. Ze droomde er lange tijd van haar vader op te volgen, maar ze werd historicus en schrijver/journalist. Ze schreef de bestseller Het Nieuwe Land. Het verhaal van een polder die perfect moest zijn (2013), genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs. In 2016 verscheen De Helpende Hand. De verborgen geschiedenis van de gezinszorg, waarvoor ze een beurs won van het Letterenfonds. Ze werkt nu – in samenwerking met het Zuiderzeemuseum – aan haar derde boek over de gevolgen van de Afsluitdijk en de inpoldering voor de families rond de voormalige Zuiderzee (www.mijnzuiderzee.nl).

# # #

Donderdagavond 20 september 2018

Locatie: MFC Nieuw Jeruzalemkerk, Emmeloord. Tijd: 20:00 - 22:00 uur

Filmavond van de Vrienden van Schokland

In de kelderzaal van Multi Functioneel Centrum De Nieuw Jeruzalemkerk in Emmeloord zal op donderdagavond 20 september om 20:00 uur een filmavond worden georganiseerd rondom de Zuiderzeewet uit 1918. Tijdens deze avond zullen meerdere oude documentairefilms worden vertoond, zowel in zwartwit als in kleur. De filmavond duurt tot 22:00 uur met halverwege een pauze.

Op 21 maart 1918, dit jaar 100 jaar geleden, werd de Zuiderzeewet aangenomen door de Tweede Kamer. In 1927 werd eerst begonnen met de aanleg van een proefpolder bij Andijk in Noord Holland. Daar werden de principes van de aanleg van een dijk in zee getest.

De Zuiderzeewerken werden gestart met de aanleg van de Noord-West-Polder, de latere Wieringermeer (1930). Vervolgens werd de Afsluitdijk aangelegd die in 1932 klaar was.

De Zuiderzee werd IJsselmeer en daar werd begonnen met de aanleg van de IJsselmeerpolders: Noord-Oost-Polder (1942), Oostelijk Flevoland (1957) en Zuidelijk Flevoland (1968). De laatste polder die genoemd werd in de Zuiderzeewet, de Markerwaard, is nooit gerealiseerd. In 2003 werd door de regering besloten dat de Markerwaard niet zou worden drooggelegd. Daarmee was het hele Zuiderzeeproject klaar en kon de Zuiderzeewet in 2005 gestopt worden. Het uitvoeren van de gehele Zuiderzeewet kostte 87 jaar.

Er zijn veel filmopnames bewaard gebleven van de aanleg en de latere inrichting van de verschillende onderdelen van de Zuiderzeewerken. De Vrienden van Schokland nemen u mee op een tocht langs die Zuiderzeewerken door middel van oude documentairefilms met beelden van de aanleg van de dijken en de polders.

# # #